1. ҚҚС қайтару тәртібі

ҚР Салық кодексінің 249-тармағының 2-бабына сәйкес нөлдік ставка бойынша айналымдар жасалған салық кезеңінің соңында қалыптасқан ҚҚС асып кетуі, егер мынадай шарттар орындалса, қайтарылуға жатады:

1) Егер салық төлеушінің тиісті тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізуі жүйелі негізде жүзеге асырылса - қатарынан үш тоқсанның әрқайсысында кемінде бір рет;

2) Салық кезеңі үшін нөлдік пайыздық ставка бойынша салық салынатын айналым өткізу бойынша салық салынатын айналымның жалпы көлемінің кемінде 70% -ын құрауы тиіс.

Көрсетілген шарттар орындалмаған кезде нөлдік ставка бойынша салық салынатын өткізу бойынша айналымды жүзеге асыру үшін пайдаланылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша есепке жатқызылған салықтың бөлігі ғана қайтарылуға жатады.

ҚР Салық кодексінің 1,2-тармағының 431-бабына сәйкес салықтық асып кетулерді қайтару салық төлеушінің талабы бойынша мынадай мерзімдерде жүзеге асырылады:

1) нөлдік ставка бойынша айналым өткізу бойынша жалпы салық салынатын айналымның кемінде 70% болған кезде - 55 жұмыс күні;

2) қалған жағдайларда - 75 күнтізбелік күн.

2. Тәуекелдерді басқару жүйесі, білу маңызды

Салық төлеушілер тәуекелдерді басқарудың екі жүйесіне бағынады:

1.салық бақылауы кезінде категориялау (төмен, орташа немесе жоғары тәуекелді тағайындау);

2.салық тексеруін таңдау кезінде тәуекелді бағалау (тәуекелдің жоғары немесе төмен дәрежесін тағайындау).

Бұл ретте тәуекел деп салық төлеушінің салық міндеттемесін орындамауы немесе толық орындамауы нәтижесінде мемлекетке залал келтіру мүмкіндігі түсініледі.

Салық бақылауының ТБЖ келесі мақсаттармен әзірленді:

• салықтық әкімшілендіру жүйесін жетілдіру;

• салықтық бұзушылықтарды анықтауды арттыру;

• мемлекеттік кірістер органдарының назарын аса қауіпті салаларға аудару және тәуекелі төмен салық төлеушілерге бақылауды барынша азайту.

Тәуекел дәрежесін анықтау кезінде барлық критерийлердің жиынтығы ескеріледі. ТБЖ-ның практикалық пайдасы – мемлекеттік кірістер органдарының ресурстары ең проблемалық бағыттар мен басым бағыттар бойынша оңтайлы бөлінеді, бұл жұмысты тиімді етеді.

Салық төлеушілер үшін төмен тәуекел мәртебесін беру салықтық тексерулерді болдырмауға және контрагенттер тарапынан сенім дәрежесін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл да олардың салықтық міндеттемелерін ерікті және адал орындауға ынталандырады.

3. Кедендік тексерулерді жүргізу тәртібі

Кедендік тексеру рәсімі уақытша сақтауға арналған қойма үй-жайлары санатына жатпайтын орындарда тасымалданатын тауарларды уақытша сақтауды жүзеге асыратын тасымалдаушыға, тұлғаға, декларантқа қатысты жүргізілуі мүмкін.

Кедендік тексеру жүргізу кезінде мынадай аспектілер тексеріледі: тауарды кедендік рәсімді жүргізу үшін орналастыру фактісі; кедендік декларацияда және ілеспе құжаттамада көрсетілген ақпараттың дұрыстығын; өкімдерге және шартты түрде шығарылған тауарларды пайдалануға қатысты барлық белгіленген шектеулерді сақтау; кеден органдары өкілдерінің тиісті кеден заңнамасында көзделген міндеттерді орындауы; кеден заңнамасының белгіленген талаптарына сәйкес тауарларды қолдану немесе пайдалану шарттарын сақтау.

Кедендік тексеру рәсімі көшпелі және камералдық үлгіде болуы мүмкін. Камералдық тексерудi кеден өкiлдерi тiкелей кеден органы тұрған жерде жүргiзедi, кеден өкiлдерiнiң тексерiлетiн адамдарға шығуы көзделмейдi. Көшпелі кедендік тексеру нұсқама негізінде жүргізіледі. Нұсқамаға кеден органының басшысы (оны алмастыратын адам) қол қоюы тиіс. Көшпелі кедендік тексеру кедендік бақылауды жүргізу нәтижелері бойынша өзге нысандарда, сондай-ақ камералдық кедендік тексеру жүргізу нәтижелері бойынша тағайындалуы мүмкін.

Көшпелі кедендік тексеру 3 санатқа бөлінеді: Жоспардан тыс қарсы тексеру; Жоспардан тыс; Кешенді. Бір нұсқама негізінде тексерілетін тұлғаға бір ғана тексеру жүргізіледі. Нұсқама құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы уәкілетті органда тексеру басталғанға дейін оны тексерілетін субъектінің орналасқан жері бойынша аумақтық органға ұсыну жолымен, оның ішінде электрондық нысанда тіркеледі.

Салық берешегі бар жеке тұлғалар нені білуі керек?

Салық берешегі қалыптасқан кезде жеке тұлғаға тиісті хабарлама жолданады оның орындалуы үшін отыз жұмыс күн беріледі. Жоғарыда көрсетілген мерзімде берешек өтелмеген жағдайда берешек сомасы 1 айлық есептік көрсеткіштен (2024 жылы 3962 теңге) жоғары болса, борышкерге салық бұйрығы жолданады. Әрі қарай, егер табыс етілгеннен кейін 5 жұмыс күні ішінде берешек өтелмесе, онда мұндай салық бұйрығы сот орындаушыларына жіберіледі.

Осылайша Салық заңнамасына сәйкес салық бұйрығын сот орындаушыларына бергенге дейін мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолданбай, берешекті өз еркімен өтеуге мүмкіндік бар. Жеке сот орындаушылары Қазақстан Республикасының "Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы" Заңына сәйкес банк шоттары мен мүлкіне тыйым салу түрінде мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдануға құқылы.

Егер берешек сомасы 40 айлық есептік көрсеткішке тең немесе асатын болса Қазақстан Республикасынан шығуға тыйым салынуы мүмкін. Сонымен бірге, жеке сот орындаушылары берешек сомасынан басқа қосымша жеке тұлғалардан салық берешегі сомасының 25%-на дейін қызмет көрсету ақысын өндіріп алады. Қосымша шығындарды болдырмау үшін Комитет салықтарды уақытында төлеуге кеңес береді.

Салық бойынша берешектің бар/жоқ екендігі туралы мәліметтерді e-Salyq Azamat мобильді қосымшасында Электронды сервистер→Салық және әлеуметтік төлемдер бойынша берешек туралы қызметі→ЖСН-ды енгізу арқылы тексеруге болады.