Әдейi банкроттық – заңды тұлға құрылтайшысының (қатысушысының), лауазымды адамының, органдарының, сол сияқты дара кәсiпкердiң жеке мүдделері үшін немесе өзге де тұлғалардың мүдделерi үшін жасаған әрекеттері (әрекетсіздігі) нәтижесінде төлем қабiлетсiздiгiн қасақана жасау немесе ұлғайту.

Қылмыстың қаржылық сипаты кредиторлар есебінен заңсыз байыту мақсатында қасақана жоюды анықтау мақсатында бизнестің қызмет етуінің экономикалық аспектілерін мұқият талдау жасауды талап етеді.

Ұйымды немесе ұйым иелерінің іс-әрекеттерін жоюға жататын жағдайларға әкелетін қасақана, мақсатты әрекеттерінің ең айқын белгілері:

- контрагенттермен, оның ішінде жеткізушілермен және сатып алушылармен өзара есеп айырысу үшін үшінші тараптың немесе еншілес ұйымдардың шоттарын пайдалану;

- сатып алушы білетін, ал сатушы жалған мүдделі тарап ретінде фирманың қаражаты есебінен нақты құны мен өтімділігі жоқ бағалы қағаздарды сатып алу;

- осындай қаржылық алаяқтық қасақана жасалуы үшін әдейі құрылған жалған фирмалардың жарғылық капиталына қаражаттарды қайта бөлу;

- фирманың іскерлік ортасында қабылданған, тарифтерден асып түскен айыппұлдарды немесе өтемақыларды төлеу;

- компанияның нақты қажеттіліктеріне қайшы келетін және өнімділігі кәсіпорынның қажеттіліктерінен асатын қымбат тұратын жабдықты сатып алудан тұратын ақшалай инвестициялардың дұрыс емес саясаты;

 - жеткізушілерге негізсіз, алдын-ала құжатталмаған, тауарлармен қамтамасыз етілмеген, алдын-ала төлемсіз негізде төлемдер;

- орташа рыноктан едәуір мөлшерден асатын, алдыңғы ұйымдардың делдалдығы бар бағамен сатып алу;

- активтерді растамайтын, пайызсыз несие беру, бір күндік фирмаларға ақшасыз қайтаруды тоқтатады;

- шамадан тыс ставкалар бойынша несиелендіру, мысалы, микроқаржылық ұйымдарда негізделмеген және айналымдағы активтер бойынша міндеттемелердің асып кетуі;

- өнімді өндіру мен логистикаға жұмсаған шығыстарын ғана емес, орташа нарықтық деңгейден төмен тауарларды сату;

- мүлікті және құнды жабдықтарды кредиттеу кезінде оны таратудағы басымдығын құру үшін несиелендіру.

Құзыретті басқарушының көмегімен жоғарыда аталған шешімдердің ешқайсысы қабылданбайды, яғни ол фирманың пайдасын айтарлықтай азайтады, ағымдағы активтердің мөлшерін азайтады және қарызды асырады, демек, бүлінеді.

Жалған банкроттық – кредиторларға тиесілі төлемдердің мерзімін кейінге қалдыру немесе ұзарту немесе борыштардан жеңілдіктер алу үшін, сол сияқты борыштарды төлемеу үшін кредиторларды жаңылыстыру мақсатымен заңды тұлға құрылтайшысының (қатысушысының), лауазымды адамының, органдарының, сол сияқты дара кәсіпкердің әрекеттері және (немесе) қабылдаған шешімдері нәтижесінде өзiнiң төлем қабілетсіздігі туралы көрінеу жалған хабарлау.

Осылайша, жалған банкроттықтың негізгі мақсаты кредиторларға несие берушілердің қарыздарын төлеуден немесе борыштар бойынша жеңілдіктер беруден, сондай-ақ қарызды өтемегені үшін мерзімін ұзарту немесе төлемдерді алуды алдау болып табылады.

Жалған экономикалық дәрменсіздік белгілері (банкроттық) мыналарды қамтиды:

- борышкердің төлем қабілетсіздігі жоқтығы, оның экономикалық дәрменсіздігі (банкроттығы) туралы өтінішпен экономикалық сотқа өтініш берген күні борышкердің бар немесе тұрақты мінезге ие болу;

- борышкердің экономикалық дəрменсіздік (банкроттық) туралы өтiнiшiмен жəне оның мүлкi жəне (немесе) экономикалық соттың алдындағы мiндеттемелерi туралы дұрыс емес мәлiметтер бар құжаттарды табыс етуi бойынша өтiнiш берiлген күнiнде борышкердiң өтiнiшi бойынша толық көлемде кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру мүмкiндiгiнiң болуы.

Бас маман

Оңалту және банкроттық бөлімі

Берешектермен жұмыс басқармасы

Қарағанды облысы бойынша МКД

Искаков Т.А.