Біздің қалада өз мүлкін жалға беретін, бірақ бюджетке салық төлемейтін азаматтарды анықтау бойынша үнемі шаралар жүргізілуде. Осыған байланысты, мүлікті жалға беру қызмет түрін жүзеге асыратын тұлғалар мемлекеттік кіріс органдарына жеке кәсіпкерлер ретінде тіркелуі тиіс.

Қазақстан Республикасының Салық кодексінің (бұдан әрі - СК) 79-бабына сәйкес жеке кәсіпкер ретінде (бұдан әрі - ЖК) тіркелу үшін.

Салық төлеудің екі түрі бар:

I түрі.

Жалға беруші - жеке кәсіпкер болып табылады.

Тіркелу:

    Жеке кәсіпкер ретінде тіркелу үшін жеке тұлға Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен рұқсаттар мен хабарламалар туралы хабарлама жібереді. ЖК ретінде мемлекеттік тіркелу туралы хабарлама беру кезінде салық режимін таңдау қажет: оңайлатылған декларация негізінде патенттің немесе арнаулы салық режимінің негізінде арнайы салық режимі.

ЖК (арнайы салық режимі бойынша) ретінде тіркеу жеңілдетілген декларация бойынша салық мөлшерлемесіне 1%, патент үшін және 3%, кіріс сомасына байланысты болады. Салық салынатын табысты анықтау кезінде шығындар есепке алынбайды.

Патент негізіндегі арнаулы салық режимін СК

683-бабында шағын бизнес субъектілері үшін белгіленген шарттарға сәйкес келумен қатар:

1) жұмыскерлердің еңбегін пайдаланбайтын;

2) қызметiн жеке кәсіпкерлiк нысанында жүзеге асыратын;

2. Патент негiзiндегі арнаулы салық режимiн қолдану үшiн тұрған жеріндегі салық органына патент құнының есеп-қисабы  ұсынылады. Есеп-қисапты қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда, оның ішінде «электрондық үкімет» веб-порталы, жеке кәсіпкерлер үшін 911.00 нысаны арқылы:

1) жаңадан құрылған дара кәсіпкерлер – Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында айқындалған тәртіппен дара кәсіпкер ретінде тіркеу есебіне қою үшін хабарлама берілген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей;

2) жалпыға бірдей белгіленген тәртіптен немесе өзге де арнаулы салық режимінен ауысуды жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер – патент негізінде арнаулы салық режимі қолданылатын айдың 1-күніне дейін;

3) кезекті патентті алу үшін патент негізіндегі арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкерлер – алдыңғы патенттің қолданылу мерзімі немесе салықтық есептілікті табыс етуді тоқтата тұру мерзімі өткенге дейін ұсынады.

Есеп-қисап патенттің құнын есептеуге арналған салықтық есептілік болып табылады. Патенттің құны СК 686-бабына сәйкес есептеледі.

Салық төлеуші патенттің құнын төлеуді есеп-қисап ұсынылғанға дейін жүргізеді. Қағаз жеткізгіштегі есеп-қисаппен бір мезгілде патент құнының төленгенін растайтын құжаттар ұсынылады.

Электрондық нысанда, оның ішінде «электрондық үкімет» 

веб-порталы арқылы табыс етілген есеп-қисапта дара кәсіпкерлер патент құнына қосылатын салықтар және әлеуметтік төлемдер сомаларын төлеу бойынша төлем құжаттарының деректемелерін көрсетеді.Патент құнына жеке табыс салығы (төлем көзінен ұстап қалатын жеке табыс салығынан басқа) мен әлеуметтік төлемдердің төлеуге жататын сомалары қосылады. Патент құнына кіретін әлеуметтік төлемдерді есептеу «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы», «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» және «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүргізіледі.  Мысалы, бір жыл ішінде пәтерді жалдаудан түскен кіріс 600 мың теңге болса (айына 50 000 теңге * 12 ай), онда салық жылының жалпы сомасы 6000 теңге немесе айына 500 теңге (айына 600 мың теңге) теңге * 1%, яғни кіріс * 1%).

Оңайтылған декларация - оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режимін шағын бизнес субъектілері, оның ішінде ЖК мынадай шарттарға сәйкес пайдаланады:

 

-арнаулы салық режимi үшiн салықтық кезеңдегі жұмыскерлердiң орташа тізімдік саны оңайлатылған декларация негізінде – 30 адамнан;

- салық кезеңінің шекті кірісі 2018 жылы ЕТЖ көлемінен 2044 есе 28284 теңге (2044 * 28284) 57 812 496 теңге;

Оңайлатылған декларация бойынша салықтарды есептеуді салық төлеуші есепті салық кезеңі үшін салық салу объектісіне өтініш бере отырып, 3 пайыздық мөлшерлемемен дербес жүзеге асырады. Мысалы, пәтерді жалдаудан (жалға алудан) сіздің табыстарыңыз тоқсанға 50 мың теңге болса (айына 50 мың теңге * 6 ай = 300000 теңге). Жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша салық сомасы 9000 теңгені құрайды (300,0 мың теңге * 3%, яғни кіріс * 3%).         

Егер есепті кезеңнің қорытындылары бойынша жұмыскерлердiң орташа айлық жалақысы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және салықтық кезеңнің бірінші күніне қолданыста болатын ең төмен жалақының, дара кәсiпкерлерде – кемiнде 2 еселенген, 687 баптың 1-тармағына сәйкес салықтық кезең үшін есептелген салық сомасы жұмыскерлердiң орташа тiзiмдiк саны негiзге алына отырып, әрбiр жұмыскер үшiн салық сомасының 

1,5 пайызы мөлшерiндегi сомаға азайтылу жағына қарай түзетiлуге жатады.

Оңайлатылған декларация салық төлеушінің тұрған жеріндегі салық органына есепті салықтық кезеңнен кейінгі екінші айдың 15-күнінен кешіктірілмей тапсырылады.  Оңайлатылған декларацияда көрсетілген салықтарды бюджетке төлеу жеке (корпоративтік) табыс салығы мен әлеуметтiк салық түрiнде есепті салықтық кезеңнен кейiнгi екінші айдың 25-күнінен кешіктірілмей жүргiзiледi.  

Бұл ретте жеке (корпоративтік) табыс салығы – оңайлатылған декларация бойынша есептелген салық сомасының 1/2 мөлшерiнде, әлеуметтiк салық «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес есептелген Мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру қорына әлеуметтiк аударымдар сомасын шегергендегі оңайлатылған декларация бойынша есептелген салық сомасының 

1/2 мөлшерiнде төленуге жатады. Мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру қорына әлеуметтiк аударымдар сомасы әлеуметтiк салық сомасынан асып кеткен кезде әлеуметтiк салық сомасы нөлге тең деп есептеледі.

Оңайлатылған декларацияда төлем көзінен ұстап қалатын жеке табыс салығының және әлеуметтік төлемдердің бюджетке төленуге жататын сомалары көрсетіледі.

Оңайлатылған декларацияның негізінде арнаулы салық режимін қолданатын салық төлеуші төлем көзінен ұстап қалатын жеке табыс салығының сомаларын есептеуді, төлеуді және әлеуметтік төлемдерді аударуды жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен жүргізеді.Бұл ретте төлем көзінен ұстап қалатын жеке табыс салығының және әлеуметтік төлемдердің есептелген сомалары СК 688-бабында айқындалған тәртіппен және мерзімдерде тапсырылатын оңайлатылған декларацияда көрсетіледі.

II түрі.

Жалға беруші - жыл соңына дейін жеке табыс салығы бойынша декларацияны (бұдан әрі - ЖТС) табыс ететін жеке тұлға.

Жеке кәсіпкер ретінде тіркелуді қаламасаңыз, онда табысты алған жылдың соңына дейін жеке тұрғылықты жеріңіздегі салық органына (тұруға арналған рұқсат) жеке табыс салығы туралы декларацияны беруіңіз қажет (240.00 нысан). Бұл жағдайда жеке табыс салығының ставкасы күнтізбелік жыл ішінде алынған жылжымайтын мүліктің жалдауынан алынатын табыстың 10% -ын құрайды. Басқа салық есептілігі қарастырылмайды.

Салық міндеттемелері:

Декларацияны ұсынудың соңғы мерзімі - 31 наурыздан кешіктірілмеуі  тиіс. Табыстың 10% мөлшерінде салық төлеу 10 сәуір немесе 10 сәуірге дейін 101202 бюджетінің жіктеу кодексіне енгізілуі тиіс.

 

Айыппұлдар:

Декларацияны уақытында тапсырмағаны үшін әкімшілік айыппұл, сондай-ақ кешіктірілген әрбір күн үшін салықты уақытында төлемегені үшін айыппұл салынады.

 

Мысал:

2018 жылға дейін пәтер жалдаудан түскен кіріс 960 000 теңге болады (айына 80 мың теңге * 12 ай). Бір жылдың ішінде салық сомасы 96000 теңгені құрайды (960 000 теңге * 10%, яғни кіріс * 10%). Салық салынатын табысты анықтау кезінде шығындар есепке алынбайды.